Acil durum fonu, aile bütçesinin görünmez kahramanıdır. İş değişimi, sağlık gideri, evde büyük arızalar veya aile içi destek ihtiyacı gibi anlarda krediye başvurmak, gelecekteki bütçeyi rehin alır. Oysa likit ve erişilebilir bir tampon, krizi “yönetilebilir olaya” dönüştürür. Bu yazı, acil fonu kurmak, büyütmek ve korumak için pratik bir kılavuz sunuyor.
Neden acil fon?
- Psikolojik güven sağlar, panik kararları azaltır.
- Borçlanmayı ve faiz maliyetini önler.
- Fırsatları değerlendirme esnekliği sunar (hayati bir kampanya, acil bakım).
Ne kadar olmalı?
Genel kabul gören aralık, 3–6 aylık zorunlu giderdir. Geliri değişken ailelerde, bakmakla yükümlü olunan kişi sayısı arttıkça 6 aya yaklaşmak güvenlidir. “Zorunlu gider” hesabına kira, faturalar, ulaşım, temel gıda ve asgari sağlık harcamaları dahil edilir; lüks ve isteğe bağlı kalemler hariç tutulur.
Nerede tutulmalı?
Amaç getiri kovalamak değil likiditedir. Bu nedenle erişimi hızlı, riski düşük bir hesap tercih edin. Kartınıza doğrudan bağlı olmaması, ani harcama ihtimallerini sınırlar. Enflasyon karşısında erimeyi azaltmak için makul getirili likit araçlar değerlendirilebilir; ancak güvenlik ve erişim önceliklidir.
Kurallar kitabı
- Sadece gerçek acil durumlarda kullanılır (sağlık, iş kaybı, zorunlu tamirat).
- Kullanıldıktan sonra planlı şekilde yerine konur (3–6 ayda tamamla).
- Yatırım veya lüks alımlar için kullanılmaz.
Nasıl başlatılır? Mini tampon → ana fon
İlk hedef, 1 aylık zorunlu giderdir. Maaş gününde otomatik talimatla sabit bir tutarı ayırın. Beklenmedik ek gelir (iade, prim, ikinci el satış) doğrudan bu hesaba yönlendirilir. Bu davranışı pekiştirmek için hesabınıza bir isim verin (örn. “Aile Güvenlik Yastığı”). İsim, davranış ile hedef arasında duygusal bağ kurar.
Segmentasyon: akıllı alt fonlar
Acil fon ana hesabı tek bir yerde dursun; ancak takip için şu alt başlıkları düşünün: “Sağlık, araç, ev, eğitim, evcil hayvan”. Yıllık tahminleri 12’ye bölerek batan fon yaklaşımıyla destekleyin. Bu sayede acil fon, sık tekrarlanan “minik aciller” yüzünden erimez.
10 aylık örnek plan
- Ay 1: Zorunlu giderleri hesaplayın, 1 aylık hedefi yazın. Otomatik talimat kurun.
- Ay 2–3: Abonelik temizliği ve enerji verimliliği ile çıkan farkı fona yönlendirin.
- Ay 4: İkinci el satış ve kullanılmayan eşyaların nakde çevrilmesi.
- Ay 5–6: Yan gelir denemesi (mikro freelance/özel ders); tamamı fona.
- Ay 7: Dondurucu ve kuru gıda stoku kullanarak “düşük harcama” ayı.
- Ay 8–9: Otomatik tutarı %10 artırın; acil fon bakiyesini görünür panoda işleyin.
- Ay 10: Hedefinize göre ayarlama; ana fonu 3–6 ay aralığına tamamlayın.
Sık hatalar ve önlemler
- “Yatırım yapayım, daha çok büyüsün”: Amaç hızla erişmek; riskler hedefi bozar.
- “Karta bağlı olsun, kolay kullanırım”: Kolay erişim, kolay tüketim demektir.
- “Bir gün lazım olur, şimdi harcayayım”: Net kurallar yoksa disiplin zayıflar.
Aile bütçesine entegrasyon
50/30/20 çerçevesinde 20’lik bölümden acil fon payı ayırın. Hedefe yaklaştıkça bu payı düşürüp diğer hedeflere (bakım, eğitim) aktarın. Haftalık 10 dakikalık kontrol, planın sürdürülebilirliğini garanti eder.